صادرات غیررسمی ترافل از کشور!

 معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی گلستان معتقد است امسال با وجود ممنوعیت صادرات قارچ ترافل، رغبت برای برداشت این قارچ از جنگل و آسیب به طبیعت کم نشده و این قارچ از مبادی غیررسمی از کشور خارج می‌شود.

قارچ ترافل با برخی از گونه‌های جنگلی هم زیست بوده و در عمق حدود ۳۰ سانتیمتری از سطح خاک و در مجاورت ریشه این درختان رشد می‌کند. این قارچ که به آن دنبلان نیز گفته می‌شود، به رنگ‌های خاکستری، سفید، قهوه‌ای، قرمز تیره و سیاه در طبیعت وجود دارد.

یکی از خاستگاه‌های اصلی قارچ ترافل سیاه در کشور ما، جنگل‌های استان گلستان به‌ویژه مناطق شرقی این استان است که با توجه به هجوم سودجویان برای برداشت این قارچ، آسیبی زیادی به طبیعت وارد می‌شود.

در کشورهای اروپایی برای برداشت این قارچ از سگ‌های پرورش داده شده کمک می‌گیرند و برداشت قارچ با کمترین آسیب به درخت انجام می‌شود ولی در کشور ما مردم با استفاده از تیشه، چندین سانتیمتر از سطح خاک در اطراف درخت را می‌کنند و قارچ را برداشت می‌کنند. این نوع برداشت به نهال‌های آسیب‌زده و در فرایند رشد آنها تأثیرگذار است.

وسعت زیاد آسیب به طبیعت موجب شده مسئولان تدابیری را برای محدود کردن برداشت این قارچ اتخاذ کنند. یکی از این اقدامات ممنوعیت صادرات قارچ ترافل بود که شواهد نشان می‌دهد این کار مؤثر نبوده و صادرات این قارچ با توجه به قیمت جذاب آن به‌صورت قاچاق انجام می‌گیرد.

با توجه به افزایش تصاعدی رغبت به برداشت این قارچ در بین مردم و کارساز نبودن محدودیت صادراتی می‌بایست برای مدیریت و حفظ طبیعت ارزشمند جنگل‌های هیرکانی اقدامات دیگری را در دستور کار قرار داد. راهی که کشورهای اروپایی دنبال کردند پرورش نهال‌های بارور شده ترافل بود که آن را در سطح عرصه‌های جنگلی و باغی انجام داده‌اند. به‌تازگی محققان یکی از شرکت‌های فناور در مرکز تحقیقات کشاورزی استان گلستان برای نخستین بار در کشور موفق به تولید نهال بارور شده ترافل در برخی از گونه‌های درختان شدند.

پژوهشگر گلستانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از سال ۹۴ با کمک همکارانم بر روی ترکیبات قارچ‌های مختلف در کشور آزمایش انجام می‌دهیم. بعد از شناسایی قارچ ترافل سیاه در استان گلستان، بررسی ترکیب این قارچ را در دستور کار قرار دادیم و دیدیم که مواد مؤثره قارچ ترافل این استان با قارچ فرانسوی و ایتالیایی تقریباً یکی است.

مظاهر جعفرنیا بیان کرد: با توجه به اینکه در کشور ما کسی موفق به تولید نهال بارور شده ترافل نشده بود، تصمیم گرفتیم با کمک متخصصان حوزه جنگلداری و جنگل‌کاری، کشاورزی و باغبانی در مسیر تولید نهال بارور شده با اسپور قارچ ترافل در درختان بلوط، کاج و فندق گام برداریم. قبلاً در کشورهای تلاش‌هایی برای پرورش این نهال‌ها انجام گرفته بود اما با توجه به پیچیدگی این کار، کسی موفق به تولید آن نشده بود.

وی با اشاره به اینکه بعد از دو سال مطالعات میدانی از سال ۹۶ فرایند تولید نهال را آغاز کردیم، گفت: بعد از شکست‌هایی که در این راه داشتیم، در سال ۹۷ موفق شدیم ۲۰۰ نهال بارور شده ترافل بلوط را تولید کنیم. نهال بارور شده در صورت مهیا بودن شرایط آب‌وهوایی از سال پنجم به بعد کم‌کم شروع به باردهی می‌کند و در صورت برداشت اصولی، تا ۴۰ سال نیز باردهی خواهد داشت. اوج باردهی از سال دهم به بعد است. میزان برداشت قارچ در هر هکتار نیز بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم است.

وی با اشاره به اینکه مطالعات بر روی نهال فندق و کاج نیز انجام شده است، گفت: در حال حاضر ۳ هزار نهال بارور شده بلوط و ۵۰۰ نهال فندق و ۴ هزار نهال کاج تولیدشده است. تست نهایی بلوط و فندق انجام شده و مورد تایید موسسه تحقیقات جنگل‌های کشور قرار گرفته است. تست نهال‌های کاج نیز در حال نهایی شدن است.

این پژوهشگر با بیان اینکه از سال بعد به دنبال تولید انبوه نهال فندق خواهیم بود، گفت: با کشت این نهال کشاورزان هم می‌توانند فندق برداشت کنند و هم بعد از ۳ تا ۴ سال برداشت قارچ ترافل را نیز آغاز کنند. در صورت رعایت اصول باغداری می‌توان تا ۳۰ سال قارچ از مزرعه برداشت کرد. بر اساس تجارب جهانی می‌توان در باغات فندق به این روش در هر هکتار بین ۲۵ تا ۱۰۰ کیلوگرم ترافل برداشت کرد.

جعفرنیا خاطرنشان کرد: اگر شرایط برای ما فراهم شود و حمایت‌های لازم صورت گیرد، توانایی تولید یک میلیون نهال بارور شده ترافل را در سال داریم. ما کار تولید را انجام دادیم و ادامه کار و توسعه و حمایت از آن بر عهده سازمان‌های مربوطه در این بخش است. علاوه بر این سگ‌هایی را آموزش داده‌ایم تا در زمان برداشت بتوان از آنها استفاده کرد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر کشورهای دیگر قارچ ترافل را به‌صورت خام از ما خریداری می‌کنند، گفت: توانایی فراوری قارچ را داریم و این کار ارزآوری بیشتری برای کشور به همراه دارد.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: کیفیت و ترکیبات قارچ در این نهال‌ها هیچ فرقی با نمونه‌های طبیعی ندارد. مناسبت‌ترین وزن برای برداشت ترافل حداقل ۱۰۰ گرم است.

وی با اشاره به اینکه جزو ۱۰ کشور با دانش تولید نهال بارور شده ترافل هستیم، گفت: می‌توان این نهال‌ها را به کشورهای همسایه که دارای آب‌وهوای مشابه ما هستند نیز صادر کنیم.

جعفرنیا با بیان اینکه این قارچ به اکسیر جوانی معروف است، گفت: با مصرف این قارچ سلول‌های جوانی بیشتر تکثیر شده و جلوی پیر شدن سلول‌ها را می‌گیرد. همچنین تاثرگذاری آن در جلوگیری از رشد تومورهای سرطانی به اثبات رسیده است.

وی، احیا و توسعه جنگل‌های کشور، ایجاد جنگل‌های اقتصادی، درآمدزایی روستاییان و جوامع محلی، ارزآوری برای کشور، ترسیب کربن، حفظ این گونه ارزشمند و پایداری اکوسیستم را می‌توان از جمله اهداف توسعه نهال‌های بارور شده ترافل برشمرد.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه قارچ ترافل باعث رشد سریع‌تر درخت می‌شود، گفت: نهال‌های بارور شده با ترافل نسبت به بیماری‌ها و خشکی مقاوم‌تر هستند.