عمليات نگهداري باغ انار

 شامل شخم، هرس، آبیاری، تغذیه و کوددهی و » داشت « عملیات نگهداری یا

کنترل آفات، امراض، عوارض اقلیمی و علفهای هرز م یباشد که بطور مستمر و سالانه
در باغ های انار انجام م یشود
 1 -شخم
باغ انار همه ساله به شخم نياز دارد. حتی كوددهي به روش چالكود يا كانالكودبراي درختان انار نیز ضرورت شخم باغ هاي انار را نفي نمي كند. اين شخم مي تواندشرايط فيزيكي و تهويه و نفوذپذيري خاك را بهبود بخشد. زمان مناسب اين شخم در25 سانتيمتر است. تمام كود دامي و كودهاي - اواخر پاييز تا اوايل بهار و عمق آن 40فسفره و پتاسه را بايد قبل از شخم بصورت چالكود يا كانالكود و يا همراه با شخم به

زمين داد. اناركاران يزدي اعتقاد دارند، چنانچه همراه با شخم زمستانه مقداري ازريش ههاي سطحي و كهنه درخت نيز حذف گردد، براي درخت سودمند است. تحريكبه ايجاد ريشه هاي نو و حذف ريشه هاي مسن و آلوده به نماتد هاي مولد غده، مي تواندتوجيه علمي براي اين دانش بومي باشد. درخت انار با توجه به قدرت ريش هزايي شديدقادر است سريعاً ريشه هاي نو و سالم ايجاد نمايد.با توجه به كمبود آب در مناطق حاشيه كوير، تعدادی از باغداران، چند روز بعد ازآبياري در فصل تابستان، اقدام به انجام يك شخم سطحي م یکنند. این کار با قطع لول  ههای مو یین، كمك زيادي به حفظ رطوبت خاك و صرف هجويي در مصرف آب م ینماید.در همين رابطه مديريت كنترل علفهاي هرز نيز از اهميت زيادي برخوردار است. علفهايهرز زياد موجب مصرف آب و مواد غذايي م يگردد و زمين خشك و عاري از علف نيزسبب افزايش تبخير، آفتا بسوختگي ميوه و برگشتن دانه ) قهو های و نرم شدن آریل(م یگردد. لذا نگهداري يك پوشش ملايم علفهاي هرز در كف باغ انار مفيد خواهد بود.

-2- هرس

هرس در درختان انار يكي از مهمترين عواملي است كه جهت افزايش عملكرد و توليدميوه مرغوب و با كيفيت صورت م يگيرد. هرس در درختان انار يك عمل ضروري و مستمرم يباشد. زيرا انار داراي رشد رويشي شديد بوده و پاجوش و تن هجوش زياد توليد م يكند ودر صورت عدم هرس، ظرف مدت كوتاهي به حالت انبوه و پرپشت درآمده و محصول آن ازجهت كمي وكيفي شديداً كاهش م ييابد. در عين حال هرس درختان انار به تجربه كافي نيازدارد. عدم توجه به شرايط اقليمي منطقه و هرس غيرفني و شديد باعث آفتا بسوختگي ميوه و خشكيدگي تنه و شاخ ههاي در معرض تابش مستقيم آفتاب م يگردد.بطور كلي دو نوع هرس شامل هرس فرم )تربيت( و هرس باردهي در درختان انارانجام م يگيرد. هرس فرم در نشریه اصول فني احداث باغ انار توضيح داده شد. در اينجا

به معرفي هرس باردهي مي پردازيم.
هرس باردهي به منظور كنترل ارتفاع و تاج، تنظيم و حفظ قدرت باردهي، جوان سازي
شاخه هاي باردهنده، حذف پاجوش ، تنه جوش، نرك و شاخه هاي مزاحم، شكسته و مريض
و بازكردن قسمت هاي پر شاخ و برگ جهت رسيدن نور به قسمت هاي داخلي تاج انجام
مي شود. هرس باردهي خود شامل هرس سياه )زمستانه( و ديگري هرس سبز )هرس
تابستانه( مي باشد.
الف- هرس سياه )هرس زمستانه(
هرس سياه شامل حذف شاخه هاي اضافي و فر مدهي به درخت، حذف پاجوش،
تن هجوش و نرك هاي سال قبل، بريدن شاخ ههاي خشكيده و مريض مي گردد. بهترين
زمان انجام اين هرس، اوايل بهار بعد از رفع خطر سرما م يباشد، ولي اكثر كشاورزان اين
عمل را در پاييز و يا اواخر زمستان انجام مي دهند. حذف پاجوش های نو را بهتر است
تا اواسط بهار و زمان گرم شدن هوا به تأخیر انداخت. این پاجوش ها محل تجمع کلنی
شت ههاست و نگهداری آنها مانع افزایش جمعیت شته روی سرشاخه ها می گردد.
ب- هرس سبز )هرس تابستانه(
هرس سبز به منظور افزايش و تنظيم بهر هدهي درخت انجام م يشود. اين نوع هرس
در فصل تابستان و از نيمه مرداد ماه شروع م يشود و تا زمان برداشت ادامه دارد. در اين
نوع هرس علاوه برحذف پاجوش، تن هجوش و نر كهاي جديد و شاخ ههاي آف تزده و خشك
شده، جوان ههاي انتهايي هر شاخه را پس از رشد كافي قيچي م يكنند، تا شاخ ههاي جانبي
ميو هدهنده زياد شوند. فعاليت جوان ههاي انتهايي شاخ هها فو قالعاده زياد است و در نتيجه
در صورت عدم كنترل آنها، جوان ههاي جانبي رشد نكرده و تعداد جوان ههاي بارده كاهش
م ييابد. لذا براي تقويت جوان ههاي جانبي، جوانه انتهايي هر شاخه را بايد پس از رشد كافي
قطع كرد. به اين كار دست كسازي گويند. ميوه انار روي اين دست كها تشكيل م يشود.
 مجدداً يادآوري مي شود كه هرس در درختان انار يك هنر علمي- تجربي است كه با
هيچيك از انواع هرس معمول روي ساير درختان قابل مقايسه نيست و حتماً بايد بوسيله
هر سكاران خبره انجام شود. همچنين با توجه به جمعيت بالاي شته انار در اوايل بهار
بر روي پاجوش ها، نبايد در حذف آنها تعجيل نمود. حذف اين پاجوش ها باعث هدايت
جمعيت شته به روي برگ، شاخه هاي ميوه دهنده، گل و ميوه گرديده و باعث ريزش گل
و ميوه هاي تاز هتشكيل شده و خسارت زياد مي شود. با شروع فصل تابستان و گرم شدن
هوا در مناطق اناركاري، جمعيت شته خود به خود و به شدت كاهش مي يابد. در اين زمان
مي توان كار هرس پاجوش ها را انجام داد.
-3 آبیاري
هرچند درخت انار به كم آبي مقاوم است، اما عملكرد بالا و كيفيت مرغوب ميوه انار
با مقداركمي و كيفي آب مورد نياز درخت رابطه مستقيم دارد. مقدار آب مصرفي در هر
هكتار باغ انار به طريقه ي سنتي حدود 30000 متر مكعب برآورد مي شود. اين مقدار آب
با روش آبياري قطره اي به حدود ثلث كاهش مي يابد. ميزان آب آبياري برحسب عوامل
مختلفي چون نوع و عمق خاك، شرايط محيطي، روش آبياري، رقم، فاصله كاشت و سن
درخت متفاوت است و بايد با در نظرگرفتن اين عوامل دور و عمق آبياري تعيين گردد.
16 نوبت آبياري صورت - در باغ هاي قديمي انار در نقاط مختلف استان يزد بين 19
مي گيرد. فواصل آبياري نيز متفاوت و در تابستان به حداقل خود م يرسد. دور معمول
8 روز متغير است. در ابتداي فصل - 6 و در استان يزد بين 16 - آبياري در ساوه بين 10
زمستان باغ انار را آبياري م يكنند. اين آب كه به ي خآب زمستانه موسوم است، علاوه بر
بالابردن ذخيره رطوبت خاك، در از بين بردن تخم، لارو، شفيره و حشرات كامل آفات
انار، از جمله لاروهاي كرم گلوگاه انار، مؤثر و مفيد م يباشد.
يك آبياري نيز در اواخر فصل زمستان صورت مي گيرد و سپس عمليات كوددهي و
شخم انجام م يشود. باغ انار را بعد از شخم زمستانه، كه معمولاً در اسفند ماه زده م يشود،
45 روز، يعني تا نيمه ارديبهشت - نيز آبياري مي كنند. بعد از اين آبياري براي مدت 60
به باغ انار آب نمي دهند تا بدينوسيله گل هاي ثمري بيشتري روي درخت ظاهر و ريشه ها
به فعاليت بيشتر وادار و از رويش شاخ و برگ زياد جلوگيري گردد. همچنين آبياري در
زمان گل باعث ريزش زياد گل و ك مبار شدن درخت مي گردد.
 فاصله و مقدار آب در نوب تهاي بعدي به بافت خاك، دما و رطوبت نسبي بستگي دارد.
در زمي نهاي با بافت سبك فاصله آبياري كوتا هتر و به 5 تا 7 روز م يرسد و در زمي نهاي
با بافت سنگين هر 10 تا 12 روز يكبار به باغ انار آب م يدهند. با توجه به افزايش دما در
تابستان، كاهش دور آبياري در ما ههاي تير و مرداد و شهريور مفيد خواهد بود. نوسان زياد
دور آبياري باعث افزايش تركيدگي ميوه انار م يگردد. شيوه آبياري غالب باغات انار بصورت
غرقابي)كرتي(، جوي وپشت هاي و يا قطر هاي م يباشد. در با غهاي جديد سعي م يشود آب در
كنار درخت نيافتد و آبياري در جوي يا نوارهاي بين دو رديف كاشت صورت م يگيرد.
نتايج تحقيقات انجام شده روي آبياري قطره اي در باغهاي انار و تجربه هاي موجود،
نشا ن مي دهد كه به راحتي مي توان از شيوه آبياري قطره اي در باغهاي انار استفاده نمود.
آبياري قطر هاي علاوه بر صرفه جويي زياد در ميزان مصرف آب، به دليل تأمين مستمر
و يكنواخت رطوبت مورد نياز درخت، از وارد شدن تنش خشكي يا شوري به درخت
جلوگيري و باعث افزايش كمي و كيفي محصول مي گردد. كاهش تركيدگي ميوه يكي از
فاكتورهاي مهمي است كه در اين نوع آبياري مشاهده مي شود. رعايت كامل نكات فني
در اجراي سيستم آبياري قطره اي و مديريت سيستم در دوره بهر هبرداري، شرط ضروري
استفاده از اين شيوه آبياري و بهره مندي از مزاياي آن مي باشد.
-4 تغذيه و كوددهي
يكي از عوامل بسيار مؤثر براي عملكردهاي بالا و كيفيت مطلوب ميوه انار، تغذيه
مناسب و حساب شده در باغ هاي انار مي باشد. اين تغذيه شامل مواد آلي و كودهاي
شيميايي مي باشد :
الف- مواد آلي
مواد آلی علاوه بر تامین عناصر غذایی، به علت بهبود ساختمان خاک، کاهش تبخیر
سطحی و جلوگیری از تمرکز نمک در سطح خاک، در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه
انار موثر م یباشند. ب ه علاوه رابطه مثبت و معن یداری بین میزان مواد آلی و فسفر قابل
جذب در خاک وجود دارد. ميزان كود مصرفي دامي در با غهاي انار در استان يزد بين 5
30- تا 15 تن در هكتار متغير است. توصيه م يشود هر سال به ازاي هر درخت مقدار 40
كيلوگرم كود دامي)ترجيحاً گوسفندي( همراه با كودهاي شيميايي، در زمان انجام شخم
زمستانه و بصورت چالكود يا کانالکود در نيمه خارجي سايه انداز تاج درخت مصرف شود.
  ب- كودهاي شيميايي
عناصر غذایی پر مصرف ازت، فسفر، پتاسیم و عناصر میان مصرف مانند کلسیم،
منیزیم و گوگرد دارای اثرات مستقیم و غیر مستقیم در افزایش عملکرد انار می باشند.
همچنین رشد رویشی، طراوت و تولید میوه همگی تحت تاثیر مستقیم این عناصر قرار
دارند. توصیه عمومي کود اوره بر اساس درصد ازت کل خاک به شرح جدول شماره 1
م يباشد. برای تامین ازت مورد نیاز بهتر است از کود سولفات آمونیوم استفاده شود.
جدول شماره 1- توصیه کود اوره بر اساس درصد ازت کل خاک
درصد ازت کل کود اوره توصیه شده
)کیلوگرم در هکتار (
0/ کمتر از 45
0/46 -0/60
0/60 – 1/0
1/ بیشتر از 0
400 -450
350 -400
250 -350
کمتر از 250
توصیه عمومی براي مصرف فسفر در باغ های انار بر حسب میزان فسفر قابل جذب در
خاک بر اساس جدول شماره 2 می باشد.
جدول شماره 2- توصیه کود فسفر بر اساس میزان فسفر قابل جذب خاک
فسفر قابل جذب
)میل یگرم در کیلوگرم(
فسفات آمونیوم توصیه
شده )کیلوگرم در هکتار(
کمتر از 5
5-10
10 -15
بیش از 15
100 -150
75 -100
50 -75
50